DİŞ AĞRISI | Ankara Diş Kliniği Sincan Diş Hekimi - Diş Hekimi Ankara : Aysun İĞNELİ Diş Kliniği Sincan

Dışarıdan hissiz birer kaya parçası olarak görünen dişlerin içerisindeki her kanal boyunca zengin sinir yatakları bulunur. Diş kanalı içerisinde bu sinirlere eşlik eden ve dişin beslenmesinden sorumlu kılcal damarlar da bol miktarda vardır.

Bu sinir-damar paketinin, kendisini çevreleyen yumuşak dokusu ile birlikteki ismi "diş özü = pulpa"dır. Dişteki bu yapılar ve genel ağız-diş yapısal özellikleri, temel diş anatomisi sayfasında detaylıca anlatılmıştır.

-Dişimiz ağrımaktadır, bir diş doktoruna gitmişizdir, diş hekimi yaptığı muayene sonucunda ağrıyan dişin artık ne diş dolgusu ne kök kanal tedavisi ne de diğer alternatif manipulasyonlar ile tedavi edilemeyecek derecede hasar gördüğüne kanaat getirerek "dişin çekilmesi"ni gerekli görmüştür.

Zaten şiddetli ağrı yüzünden gözü dönmüş, artık bu ağrıdan bir an önce kurtulmak için gerekli her şeyin yapılmasına dünden razı olan hasta, o an diş hekiminin ağzından dökülen şu kelimeler yüzünden birden geriliverir : "Şimdi size bir reçete yazacağım, antibiyotik ve analjezik-antienflamatuvar ilaçlar içeren bu tedaviyi 3 gün boyunca kullanın ve tekrar kontrole gelin, dişin çekime uygun hale gelip gelmediğine o zaman tekrar bakalım."

"Haklı olarak" sabırsızca artık bu ızdıraptan kurtulma niyeti ile diş hekimine gelen hastamız, birden uğradığı hayal kırıklığına bağlı refleks olarak sorar : "E şimdi bu dişi çeksek olmaz mı hemen?!"

Olmaz. Neden olmaz? Çünkü rehberimizin; diş enfeksiyonlarının / Diş Absesi'nin, gerek yakın çevre dokuya gerekse kan yolu ile tüm vücuda yayılmaları sonucunda oluşabilecek diğer hastalıkların anlatıldığı bölümünde daha da detaylandırıldığı şekilde, öncelikle vücut içerisinde bir enfeksiyon yani kıvır-kıvır mikrop ordusunun :) barındığı bir bölüme, çok çok gerekli olmadığı sürece direkt cerrahi müdahale yapılmaz! Bilinir ki, cerrahi müdahale sırasında mutlak suretle zarar görecek çevre kılcal damarlardan tüm vücuda yayılmak üzere kan dolaşımına masif bir mikroorganizma bulaşı ve transferi olur. Bu nedenle, enfeksiyon nahiyesine bir cerrahi müdahale yapılmadan önce mutlaka enfeksiyonun kontrol altına alınması, mümkün olduğunca minimalize edilerek "büzüştürülmesi-geri çekilmesinin sağlanması" gerekmektedir! Bu da reçete edilen antibiyotik denen ilaçlar vasıtası ile mikropların öldürülmesi yolu ile gerçekleştirilir.

Ayrıca, reçete edilen antienflamatuvar-analjezikler (bildiiniz ağrı kesici haplar) ağrıyı geçirmek dışında diğer işlere de yararlar. Bu ilaçların ismindeki "anti-enflamatuvar" tanımı; enfeksiyona karşı vücudun verdiği savaş sırasında oluşan ödem (şişlik) başta olmak üzere diğer tüm doku değişikliklerini normale döndürmeye yarayan anlamındadır. Zaten dokudaki ağrıyı da başta bu ödemin oluşturduğunu yukarıda yazdıklarımı üşenmeden okuyan hastalarımız bilmektedir. Dolayısı ile, bu ağrı kesici ilaçların ağrıyı kesmekte etkili oldukları mekanizmalardan biri de, bu ödemin geriye döndürülerek geçirilmesi olarak sayılabilir.

Şimdi bu bilgiler ışığında başlıktaki sorumuzun cevabına tekrar dönersek : "Enfeksiyonlu ve ağrıyan dişte, anestezi neden tutmaz?" "Neden ağrı kesiciler enfeksiyonlu veya abseli dişte etkisiz/düşük etkili kalır?". Çünkü, enfeksiyonlu ve dolayısı ile ödemli doku = dolaşımı bozulmuş dokudur. Enfeksiyona bağlı oluşan tüm değişiklikler, bu bölgeye kan yolu ile olan ulaşımı da büyük ölçüde sakatlarlar. Diş hekiminin iğne ile verdiği anestetik madde, veyahut ağızdan kullanılan ve mide-barsaklardan emilerek kan yolu ile dişe ulaşarak etki gösteren ağrı kesici haplar, bu dolaşımı bozulmuş enfeksiyonlu diş bölgesinde normal bir dişte görüldüğü şekilde kolayca işlevini göreceği bölgeye ulaşamaz ve dolayısı ile temel işlevi olan "ağrıyı kesme" görevini de yerine getiremez.

Yani, diş hekiminiz, çürük dişinizi siz kendisine ulaşır ulaşmaz çekmemekle, sizi umursamazca ağrınızla başbaşa bırakıyor gibi görünse de, aslında size birkaç yönden büyük iyilikler yapmaktadır. Bunların başta gelenleri, yazdığı reçetedeki antibiyotikler aracılığı ile enfeksiyonunuzu kontol altına alarak, elektif şartlarda yapacağı diş çekimi veya diş kanal tedavisi operasyonu sırasında, ağzınızın içerisindeki mikropların kan damarları yolu ile tüm vücudunuza yayılmasını önlemek ve dahası, enfeksiyon bulgularını hem enfeksiyonun kendisini geçirerek azaltıp, hem de analjezik-antienflamatuvar ilaçları kullanarak ekarte edip, diş çekimi sırasında oluşması muhtemel ağrı için baştan yapılan lokal anestetik maddenin etkili olabileceği bir ortam yaratmaktır. Bu şekilde hastasının diş çekimi operasyonu sırasında uyuşmamış ve patlamaya hazır bir bomba misali enfeksiyon dolu bir diş ile bağıra çağıra çekime gitmesinin önüne geçmiş olmaktadır.

Acı dolu geceler, yemek yiyememe, çiğneyememe ve hatta su içerken ağızdan nefes alırken bile dayanılmaz ağrı, katlanılmaz derecede hayatın her saniyesine nüfuz eden yoğun ızdırap ve de ennihayetinde günün her saniyesinde her aktivitede kişiyi etkileyen tüm bu durumlara bağlı; 

Diş ağrısı veya diş  hassasiyeti ile ilgili en klasik problem, aslında pekçok diş ağrısı  şikayetli hastanın sıkıntısının gerçekte "diş ağrısı olmaması" mevhumudur!  :) Şöyle ki; özellikle daha diş hassasiyeti seviyesindeki diş ağrıları,  oldukça müphem formlarda duhûl etmektedir. İnce ince başlayan, bir var  bir yok olan, kimisi ekşi kimisi tatlı yiyince oluşan, soğuk veya sıcak  ya da her ikisine maruziyette nuzül eden, kimisini de neyin-neden  tetiklediği fark edilemeyen kısaca "ne idüğü belirsiz" bu sinsi  başlangıçlı ağız içi hassasiyetleri, direkt dişlerle ilgili olabildiği  gibi, az sonra bahsi geçecek olan periodontium(diş eti ve şürekası) veya  çene eklemi veya hayal gücünün tahayyül sınırlarını zorlayan ağız içi  herhangibir mekanizma ya da dokusal yapı bileşeni kökenli olabilir.

"Periodontium" denilen ve diş eti + alveolar kemik + sement + periodontal ligament  dörtlüsünden oluşan diş çevresindeki destek dokular da, en az dişin  kendisi kadar hassasiyet ve ağrı süreçlerinde rol oynayabilirler.  (Periodontium ile ilgili rahatsızlıklar, Rehberimizin  "Periodontoloji"  bölümünde ayrıntısı ile incelenmiştir.) Çok özet olarak bu durumlar;  diş etlerinde yanma ve acıma ile giden diş eti iltihaplanması ve diğer  yumuşak doku lezyonları, çiğnerken ağrı oluşturan dişin eklemlendiği  çene kemiğinin alveolar kısmının yaşlılık başta olmak üzere diğer  etkenlerle erozif dejenerasyonu, bildiğiniz grip-nezle gibi basit üst  solunum yolları enfeksiyonları sırasında oluşan geçici yerel doku  değişimlerine bağlı sızlamalar, aktive olmuş sinüzit (maxiller sinüzit)  durumunda yakın komşuluğu olan üst çenedeki dişlerde görülen sızlamalar,  kadınların menstrüal siklusunda (adet dönemi) artan-azalan  sekresyonları/salgılarına bağlı kan seviyelerinde dalgalanmalar yaşanan  çeşitli yapısal hormonların ağız içi yumuşak dokular nahiyesinde yaptığı  lokal ve geçici etkilere bağlı ağrılar..... şeklinde sayılabilir.

Çene  eklemi ve çene kemiği kökenli ağrı sebepleri arasında sayılabilecekler;  20 yaş dişleri (akıl dişleri) sebepli olanlar (Rehberimizin Cerrahi  bölümünde çok daha ayrıntılı anlatılmıştır), bir üst paragrafta  bahsedilen kemik kaybı kökenli olanlar, ve geceleri diş gıcırdatma  (bruxism) nedeni ile çene yapıları ve kaslarda oluşan fiziksel basınç  kökenli ağrılar... (Bruxism ayrıca dişlerde yarattığı aşınmanın orta ve  ileri safhalarında, dişin kendisi ile ilgili de ağrı yapan sebepler  arasında sayılabilir.)

Ve en nihayetinde; ağrının sebebi  hakikaten diş olarak tespit edildiğinde, sizin ağrıdığını iddia  ettiğiniz dişte değil de yakın çevresindeki bir başka dişte ağrı  olduğununda ısrar eden bir diş hekimi ile karşılaşabilirsiniz! Bunun  gibi size saçmasapan gelen ancak gerçeğin ta kendisi olan, tıpta "yansıyan ağrı"  diye ifade edilen bir durumla karşı karşıya kaldığınızda, size  tavsiyemiz, diş hekiminizin ömrünün büyük bir kısmını adadığı mesleğinde  edindiği tecrübe ve bilgi birikimine hürmet ederek, ne yazık ki genelde  karşılaştığımız ve biz hekimleri ve siz hastalarımızı boş yere  karşılıklı germekten başka işe yaramayan beyhude tartışmalara  girmemenizdir. Bu güne kadar bir diş hekimi ile iddialaşarak, elinde  muayene ve tetkik sonuçları ve çok daha önemlisi yılların getirdiği  tecrübe ve bilgi birikimi bulunan diş doktoru karşısında, var olan  bilimsel-tıbbi sonucu veya diş hekiminin bu husustaki teşhisini  değiştirebilen bir hastamız ne görülmüş ne de duyulmuştur! :)

Diş  hassasiyeti şikayeti ile diş hekimine başvurduğunuzda, diş doktorunuz  tarafından yapılacak muayene sonucunda, hassasiyet kaynağı olarak diş  dışındaki diğer dokular elenmiş ve kesinlikle sizin şikayetiniz olan  dişin kendisi ile ilgili bir patoloji olduğu kanaatine varılmış ise; diş kökenli bu hassasiyete sebep olabilecek durumlar özet olarak şu şekilde guruplanabilir :

1. Diş çatlakları ve kırıkları ile ilgili hassasiyet ve ağrı
2. Diş eti problemleri kökenli gelişen, diş etinin çekilmesini takiben dişin alt-kök kısımlarının açığa çıkmasına bağlı.
3. Bruksizm (geceleri diş gıcırdatma) sebepli diş minesi aşınmasını takiben diş koruyucu tabakasının kaybı.
4. Yaşlanmayla birlikte, diş minesi aşınmasını takiben diş koruyucu tabakasının kaybı.
5. Dişin kendisinde gelişen bir çürük bölgesindeki diş koruyucu tabakasının kaybı.
6. Uzun süreli fazla asitli yiyeceklerin tüketilmesine bağlı (turşu, kola vb...) diş koruyucu tabakası kaybı.
7. Tüm vücutta kronik protein ve kemik kaybı ile seyreden malnutrisyon (beslenme yetersizliği) durumları.
8. Kronik dönemde dişlerin asitli ortamla temas sürelerinin artmasıyla aşınmaları nedenli (kusma hastalığı - blumia)
9. Uygunsuz yapılandırılmış diş protezleri, ağız iç yapısı ile uyumsuz yüksek dolgular gibi doktor kökenli (iatrogenic)
.....

Fark  ettiğiniz üzere, yukarıda sayılan sebepler madde madde birbirinden  farklıdır ve liste daha çok uzatılabilir ancak gözden kaçırılmaması  gereken ana fikir - ortak nokta; tüm diş kökenli  ağrı sebeplerinin sonuçta dişin korunma tabakasında kısa-orta veya uzun  dönemde bir aşınma/hasar meydana gelmesi ile oluşmasıdır. Bu şekilde,  dış etkenlere maruziyetin sağlıklı bir dişte görülenden çok daha fazla  miktarda duyusal uyaran meydana getirmesi mümkün olmaktadır.

Ayrıca,  tamamen sağlıklı bir dişte de, birbirini izleyen aşırı soğuk ve aşırı  sıcak gıda/sıvı tüketilmesini takiben hassasiyet oluşabilir. Bu durum  kırık/çatlak dişler konusu içerisinde diş minesinde çatlak oluşma mekanizmaları arasında daha detaylıca anlatılmıştır.

Diş  koruyucu yüzeyinin aşınması ya da bir şekilde by-pass edilerek dişin  daha hassas kısımlarına ulaşılması ile dişte hassasiyet oluştuğunu  anladık. Ancak bu durumda hassasiyetten sorumlu mekanizma tam olarak  nedir?

Hassasiyet ve ağrının tam olarak neden oluştuğunu anlamak  için, dişin anatomik yapısı hakkında fikir sahibi olmak gerekir.  Rehberimizin  temel ağız ve diş anatomisi bölümü,  birkaç dakika okuyarak açıklayıcı resimlerine göz gezdirdiğiniz  taktirde bu altyapıyı size fazlası ile sağlayacaktır. Özellikle diş  minesi, dentin, dişin taç-boyun-kök kısımları, periodontium, diş etleri,  sement, dişin çene alveolar kemiği ile yaptığı eklem ve ligamentler  hususlarında hızlıca bilgi sahibi olarak, tüm rehberde anlatılan bütün  konuları hızlı ve kolay bir şekilde anlayabilmek için size önerim, şimdi  bu  temel ağız ve diş anatomisi sayfasına bir göz atmanızdır.

Diş anatomisi ile ilgili temel kavramlara aşina olduğunuzu varsaydığım şu anda, dişte oluşan hassasiyet sebebini  basitçe özetlemek gerekir ise : Vücuttaki en sert kemik cinsi olan ve  yapısındaki inorganik hidroksi-apatit kristallerinin vücuda özgü organik  kollajen fiberler ile oluşturduğu konfigürasyonun sağladığı aşınma ve  basınca karşı yüksek dayanıklılık özellikleri sayesinde dişin temel  koruyucu tabakasını oluşturan diş minesi, normal fizyolojik sınırlarda  dişi fiziksel etkenlere karşı koruduğu kadar, kimyasal dış faktörlere  karşı da muhafaza etmektedir. Ancak, yukarıda maddeler halinde sıralanan  ve sayısı çok daha arttırılabilecek nedenlerden herhangibirinin etkisi  ile, diş minesinin yapısal bütünlüğü zarar gördüğünde bu çok fonksiyonlu  koruyucu işlevini de eski efektivitesinde yerine getiremez olur. Ya da  diş minesi tamamen sağlam olmasına rağmen, sağlıklı bir dişte, dişin  çevre dokuları (periodontium) ile var olması gereken doğal uyumunu bozan  durumlar, örneğin diş eti çekilmesi geliştiğinde, dişin taç kısmını  tamamen kaplayan ve boyun kısmını geçtikten sonra diş etleri seviyesinin  hemen altında biterek yerini diş kökü düzeyindeki sement ve dentin  katmanlarına bırakan diş minesinin koruyuculuk sınırları dışında kalan  alanların ağız içesinde olmaması gerekli şekilde açığa çıkması, diğer  bir hassasiyet nedenini oluşturur.

Peki neden dentin ile temas  eden fiziksel ya da kimyasal etkenler, hassasiyet hissinin uyarılmasını  tetikler? Dentin de sonuçta diş minesi gibi kemik bir yapı değil midir?  Evet, dentin katmanı da kemik yapılıdır, ancak diş minesinden farklı  olarak çok daha yumuşak ve diş minesinden çok daha sık yenilenen yani  daha vital bir dokudur. Dişin dentin tabakasının fiziksel ve kimyasal  özellikleri, dişin içinde bulunduğu ağız içi ortamında süregelen yüksek  basınçlar, ani ısı değişimleri ve kimyasal erozif etkenlere karşı etkili  bir izolasyon sağlayabilmesi için uygun değildir. Ayrıca dentin  tabakası, dişin "duyu sinirleri" muhtevasını içerisinde barındıran kök  kısmının hemen üst ve yakın komşuluğundadır. Arada daha başka katman da  olmadığından dentin'e ulaşan tüm etkiler direkt duyu sinirleri  tarafından hissedilmekte ve herbir ayrı uyaranın diş kökü içerisindeki  sinirlerce deneyimlenmesi ayrı bir nahoşlukta olmaktadır.

Gece  diş sıkma (bruxism) ve daha da ilginç olanı uygun olmayan sertlikte diş  fırçaları ile yanlış tekniklerle ve aşırı diş fırçalama da, orta ve uzun  dönemde, tıpkı yaşlılıkta ağız içerisindeki aşındırıcı ortama uzun  yıllar boyunca katlanarak artık beyaz diş minesi katmanı izolasyonunu  kaybederek alttan sarı dentin tabakasının çıkması ile dişlerde görülen  sararma ve beraberindeki hassaslaşmaya benzer şekilde, diş minesini yok  ederek dişte hassasiyet ve ağrı yapan diğer dikkat çekici mekanizmalar  olarak göze çarpar.

Artık oluşmuş ve halihazırda ağız içerisinde mevcut bir diş hassasiyeti durumunda, bu hassasiyetin tedavisi  nasıl olmalıdır? Diş hassasiyeti, doğal olarak hassasiyeti yaratan  sebebin giderilmesi ile tedavi edilir. Yani tek tip bir hassasiyet  giderme tedavisi yoktur. Diş hekimi tarafından belirlenen nedene bağlı  olarak, sadece diş fırçalamak veya basit ağız gargaraları kullanarak, ya  da gerekiyorsa antibiyotik kökenli ilaçlar ve hassasiyet giderici diş  macunları gibi kısa süreli ancak sebebe yönelik oldukça etkili  tedavilerle diş hassasiyeti giderilebileceği gibi, eğer hassasiyet  sebebi dişte oluşmuş bir çürük ise, diş çürüğünün çeşidi / özelliklerine bağlı olarak  yapılacak bir dolgu veya eğer gerekiyorsa kök-kanal tedavisi, ya da  artık aşırı zarar görmüş ve kurtarılamayacağına "diş hekimi" tarafından  karar verilmiş bir diş ise dişin çekimi ve yerine protez-kaplama ya da diş implant tedavisi  alternatiflerini kapsayan tedavi seçeneklerine kadar giden geniş  perpektifte tedavi seçenekleri mevcuttur. Bir dişin sadece hassasiyeti  nedeni ile başlayan tanı ve tedavi sürecinin, diş kaybı ile sonuçlanma  olasılığı, diğer olasılıklardan çok daha düşük olsa da, durumun nerelere  kadar gidebileceğinin sizler tarafından anlaşılarak, zamanında ve  yerinde uygun ve basit tedavi aşamasında müdahaleye sizleri sevketmek  için bu gidişatın tüm basamaklarının sonuna kadar daha baştan tasvir  edilmesini bir diş hekimi olarak uygun görmekteyim.

Diş hassasiyeti,  bu yazının ilk cümlesinde de belirtildiği gibi ağız ve diş sağlığı  problemleri arasında en sık karşılaşılanlardandır ve neredeyse herkesde hayatının bir evresinde mutlaka olmaktadır! Eğer durum böyle ise, hepimiz için önem kazanarak ön plana çıkan bir soru vardır : Diş hassassiyetini daha oluşmadan nasıl önleyebilirim?  Bu sorunun cevabı, artık hepimizin de tahmin edebileceği şekilde, diş  hassasiyeti yaratan problemlerin daha başlangıç safhası öncesinde  engellenmesinden geçer. Ağız ve Diş hastalıklarının profilaksisi, en  temel şekli ile aslında hepsi birbirinden kolay kurallar daha doğru  tanımlamak gerekirse ALIŞKANLIKLAR sayesinde, kişinin hayat rutini ve  kültürü içerisine serpiştirilecek birkaç basit davranış modülasyonu ile  rahatlıkla sağlanabilir. Rehberimizin Ağız ve Diş hijyeni bölümünü  okuyarak, bir ilk-okul çocuğunun bile kolaylıkla becerebileceği doğru  teknikle diş fırçalama, diş ipi kullanma, doğru tip diş fırçaları ve  macunlarının tercih edilmesi, asit içeren yiyeceklerin daha az  tüketilmesi veya tüketilse bile akabinde dişlerin fırçalanması gibi  temel konseptlerin kültürümüze yerleştirilmesi, diş hassasiyeti ile  başlayarak dişlerin kaybına kadar ilerleyen ağız ve diş sağlığı  problemlerin çok büyük çoğunluğunun daha hiç başlamadan süreceğimiz  sağlıklı bir ömrü bizlere sağlayacaktır!

Öncelikle vurgulanması gereken nokta, diş ağrısını geçirecek en uygun tek tedavi bir diş hekimidir. :)

Ancak, ağrının bastırdığı ve ortamda diş hekimine ulaşma şansı olmayan durumlarda  (yukarıda anlatıldığı gibi, özellikle geceleri) bir şekilde ağrı ile  kendi kendimize mücadele etmek zorunda kalırsak yapılacak şey, doğal  olarak eldeki imkanları değerlendirmektir. Ancak unutulmamalıdır ki,  eldeki imkanlarla mevcut diş ağrısını geçirmeye çalışmak sadece "en kısa sürede diş hekimine gidene kadar" "idareten" yapılması gerekli bir davranıştır.

Bu aynı  devekuşunun bir tehlike gördüğünde kafasını ilk gördüğü deliğe sokarak  tehlikeden saklandığını sanmasına benzemektedir. Bir diş problemi ile ilgili ne kadar erken evrede diş hekimine giderseniz, tedavinizin de daha sorunsuz, daha ağrısız ve daha başarılı geçme şansını arttırmış olursunuz! (Bu tüm sağlık sorunları için her koşulda geçerli olan mutlak bir gerçektir.)

Tek başına diş ağrısı ile  mücadele hususunda "eldeki imkanlar"dan kasıt; ilk planda doğal olarak  hepimizin de aklına ilk gelecek "medikal farmasötik çözümler"dir.  Günümüz dünyasındaki teknolojik gelişmelere paralel bir yol kat eden tıp  bilimi, her konuda olduğu gibi "algoloji" yani "ağrı bilimi" dalında da  yolu ilaç sektöründen geçen tedavi seçenekleri ağırlıklı opsiyonlar  sunmaktadır.

Diş ağrısı varlığında kullanılması en mantıklı olan ilk ilaç gurubu Non-steroid anti-inflamatuvar ilaçlar (kısaltması = NSAİ)'dır. Gündelik dilde kullandığımız tabiri ile "ağrı kesiciler",  genellikle bilimsel olarak NSAİ olarak sınıflandırılan bu ilaç gurubuna  referans vermektedir. Ülkemizde uygulanan yasalar ve ADO (Ankara  Dişhekimleri Odası) yönetmelikleri gereği spesifik isimlerini vermekten  (haklı olarak) men edildiğimiz bu ilaç gurubundaki ilaçların ortak  özellikleri ve yan etkileri benzer yönlerde olma eğilimindedir.

Diş  ağrısında kullanılacak NSAİ'ların etkinlikleri, üç aşağı beş yukarı  aynıdır! Zaten isim verememekteyiz ama verebilecek olsaydık da özellikle  diş ağrısı için kullanmanızı tavsiye edeceğimiz "%100 daha etkili" etken maddeye sahip bir tıbbi müstahzar ismi bulunmamakta  olduğundan içiniz bu konuda rahat edebilir. Bu konuda size  verebileceğimiz önem arzeden bilgi, klinik tecrübelerimizin size  yansıtılması olabilir. Şöyle ki, piyasada mevcut ağrı kesici ilaçlardan,  özellikle diş ağrısı için kullanılma eğiliminde olanlar arasında genel  istatistiki bir etki fazlalığı-azlığı farkı bulunmamakla birlikte, bazı  hastalarda bazı ilaçlar daha etkili olurken, diğer hasta guruplarında  bir başka isimli olanların etkisi daha arzulanan seviyede olmaktadır.  Yani kullanılan ilacın isminden daha çok, kimde kullanıldığı-kullanıldığı bünyenin ilaç ile etkileşimi ve herbir ayrı vücudun kendi özelikleri doğrultusunda kullanılan farklı ilaca verdiği farklı cevaba  göre değişen değerlerde bir analjezik-ağrı kesici etki görülmektedir!

NSAİ'lar ile ilgili bahsedilebilecek diğer bir önemli bilgi; bu ilaçların yan etkileri  üzerinedir. Vücuda alına hiçbir kimyasal madde yoktur ki, özellikle  alınma konsantrasyonu-miktarı ile de ilişkili olmak üzere bir takım  olumlu sonuçlar oluştururken diğer yandan da olumsuz sonuçlar  oluşturmasın. Bu bildiğiniz Allah'ın suyu ve havadaki oksijeni için bile  böyledir! Yaşamamız için ŞART olan SU ve OKSİJEN bile, belirli dozlarda  toksik etki göstererek istenmeyen reaksiyonlarla sonuçlanan organik  kimyasal neticeler verebilir. İlaçlar  için de bu durum geçerlidir ve ilaçların etki dereceleri ile ilgili  söylediğimiz tespit, yan-etkileri için de aynen geçerlidir. Hangi ilacın genel olarak hangi derecede ve ne tip yan etkiler yapacağı istatistiksel olarak belirlidir ama, her ilacın sizin bünyenizde  hangi etkiyi ne kadar yapacağı tamamen size özeldir. NSAİ için,  milyonda bir olan bir kan hücresi üzerine olumsuz etkisi ne yazık ki  size denk gelebilir veyahut daha önceden size dokunmadığını bildiğiniz  bir ilaç bir gün sizde alerjik reaksiyon oluşturabilir. NSAİ'ın en sık  görülen yan etkilerinden olan "mide ve sindirim sistemi" üzerine olan  etkileri de mutlaka özel olarak göz önünde tutulmalı, ülser veya benzeri  hastalıklardan muzdarip kişiler bu ilaçları tecrübe eder iken, mide  asit sekresyonu başta olmak üzere diğer sindirim sistemi etkileri  hususlarında baştan bilgi edinerek bu ilaçları kullanmanız  önerilmektedir. Bir ilacın sizin vücudunuzda oluşturacağı özel yan  etkiyi hiçbir doktor önceden kestiremez-bilemez, ve eğer herhangibir  ilacın prospektusuna göz attıysanız her ilaç neredeyse her şeyi  yapabilir! Tabii ki tüm orada yazılan yan etkiler ancak makul oranlarda  ve seviyelerde görülmektedir yoksa ilaç piyasaya sürülme aşamasına hiç  gelemezdi ancak bu "makul düzey" sizin üzerinizdeki olumlu-olumsuz  hiçbir etkisinin garantisi değildir!

Türk cevval ve kreatif zekasının  dudak uçuklatıcı başarılarından biri de, diş ağrısı probleminin çözümüne  yönelik otantik yaklaşımlarıdır. Benim bu güne kadar gördüğüm en  yaratıcı versiyonu, gece ağrıyan dişine "motor yağı"  uygulayan bir kişi olmuştu. Ancak genel amiyane yaklaşım, ağrıyan diş  ve diş etine rakı-kolonya-aspirin ya da artık o anda elimize ne geçerse  bastırmak şeklinde vukuu bulmaktadır.

Diş üzerine  uygulanacak bu tip kimyasallar, ağrıyı anlık "geçirirmiş gibi"  yapabilir, ancak yaptıkları temel şey, üzerine uygulandıkları lokal  dokuda tahribat yapmaktır ! Bir nevii yanma olarak tarif edebileceğimiz  bu yerel doku hasarı, ilk başta vücudun dikkatini yeni ve diş ağrısına  göre göreceli daha düşük ağrı odağına çektiğinden, sanki anlık bir ağrı  azalması varmış gibi de gelebilir. (Belirli seviyenin üzerindeki  şiddette diş ağrılarında bu da olmaz.) Ancak yanlış şekilde ve dokunun  yaşamsal doğasına aykırı yüksek dozlarda uygulanan bu kimyasalların orta  ve uzun dönemde (birkaç saat - birkaç gün) diş etleri ve çevresinde  yaptığı tek şey, "bölgesel nekroz oluşturararak" yumuşak dokunun  tahribatına ve hatta ölümüne neden olmaktır. Bu şekilde, düzgünce tedavi  edilerek kurtarılabilecek dişlerin de tedavi şansı daha zora  sokulmaktadır.

Diş hastalıklarının büyük çoğunluğu, ancak bir diş hekiminin ufak ya da büyük cerrahi temelli müdahalesi ile çözülebilecek karakterde olmak eğilimindedir. Diş hekimliğinde neredeyse her hastamızda tecrübe edilen diş ağrısı ve diş hassasiyeti bulguları sadece birer semptomdur yani vücutta bir şeyin yanlış gittiğini bize bildiren habercilerdir!

ancak her bir ağrı ayrı bir hastalığın veya bir problemin habercisidir!

Bir diş ağrısının ilaçla veya başka bir yolla sadece dindirilmesinin tek başına hiçbir törapotik = tedavi edici yönü yoktur !!! Bu sadece zaman kaybıdır! Var olan diş probleminin daha da ilerleyerek, yeri gelip hayati derecelerde sorun teşkil edecek şekilde (rehberin ilgili bölümlerinde detaylandırılan hastalıklar şekline sirayet ederek) , ya da en basitinden bir diş kaybı ile sonuçlanabilecek halde geri döneceği o kaçınılmaz ana kadar oyalanmaktan başka, yani "günü kurtamak" dışında bir sonucu olamaz...


Unutmayınız ki, diş hekimi korkusu, maddi kaygılar, üşengeçlik, boşvermişlik, delikanlılık :) vs...vs... sebepleri ile var olan bir diş probleminize bir diş hekimi tarafından müdahale edilmesi fırsatını geciktirdiğiniz her gün, ileride "seve seve" oturacağınız o diş hekimi koltuğundaki tedavi sürecinizin hem daha zor, hem daha düşük şansla başarılı olacak ciddiyette, hem size maliyeti daha külfiyetli bir hale gelmesine sebep olmaktasınız! Üstelik bir diş hekimi olarak bizim uğraşarak çözmeye çalışacağımız problemlerin vahametini de daha üst seviyelere taşımaktasınız!

Bu sebeplerden; eğer kendinize değer vermiyorsanız bile (!), varlığından emin olduğumuz diş hekimlerine karşı olan sevginizden dolayı :) bir an önce "başlangıç" seviyesindeki diş problemlerinizi "zamanında" çözmek üzere size en uygun gelen herhangi bir diş hekimine gidiniz. Unutmayınız ki, "yılanın başı küçükken ezilir" ya da "ağaç yaşken eğilir". Biz diş hekimlerini başı ezilemeyecek bir yılan ya da eğmeye çalışırken kırılmak zorunda bırakacağımız bir ağaç ile baş başa bırakmayınız! :)))

Eğer bir diş, durduk yerde, ortada hiçbir dış uyaran olmadan yani sıcak-soğuk-ekşi-tatlı, çiğneme vs... durumunda değilken ve hatta geceleri sizi uyandıracak şekilde zamansız ve uyandırabilecek şiddette ağrıyor ise, %99 olasılıkla o dişin artık ya kanal tedavisi yapılması gerekmektedir, ya da ne yazık ki çekilmesi şart olmuştur.

Bu çekim mi? - kanal tedavisi mi? kararını verebilecek tek kişi, diş hekiminizdir.

Dişiniz ne kadar ölümcül şiddetle ağrıyor olursa olsun, diş hekiminin yarım saatlik müdahalesi ile sıfır ağrı seviyesinde ve çok uzun yıllar işlevini %100 gerçekleştirecek şekilde korunarak tedavi edilmesi mümkün olabilirken, artık neredeyse hiç ağrımayan, ağrı aşamasını bile geçtiğinden hassasiyetini kaybetmiş ancak iç yapısı (ve muhtemelen dış yapısı da) tamamen tahrip olmuş ancak sizi çok rahatsız etmediğinden önemsemediğiniz bir dişinizin, ağzınızın iç hijyen şartları ve diğer dişlerin sağlığı açısından ve hatta tüm vücudunuza enfeksiyon yayılması riski nedenleri ile biran önce çekilmesi icap ediyor olabilir ! 

Diş hekiminizce uygun görülüp, kök-kanal tedavisi veya dolgu tedavisi yapılmış bir dişte ağrınız var ise :

Öncelikle bu ağrının tedaviden ne kadar sonra başladığı, ağrı sebebi ile yakından ilişkilidir.

Örneğin,  dolgu ya da kanal tedaviniz son birkaç gün ya da vücudunuzun hassasiyet  ve ağrı eşiği seviyesine göre birkaç aya kadar uzayabilen yakın  sayılabilecek son dönemlerde yapılmış ise, "sızlama" derecesindeki hafif  bir ağrı "normal"  kabul edilebilir! Çünkü bu (kısaca), dişe yapılan cerrahi müdahale  sırasında ister istemez doğal formuna müdahale edilen bir vücut  dokusunun, operasyon ertesinde kendini iyileştirme çabası nedeni ile o  bölgede sürdürdüğü yoğun hücresel re-jenerasyon ve re-organizasyon  işlemlerinin bir sonucudur.

Ancak, dolgu veya kanal tedavisinin  üzerinden artık aylar geçmesine rağmen, iyileşme sırasında normal olarak  beklenen şiddeti düşük usul usul olan ağrı bir türlü geçmek bilmiyorsa,  ya da gittikçe şiddetleniyor ise farklı olasılıklar değerlendirilmelidir.

Bu olasılıklardan ilk grup; doğal olarak dolgu/kanal uygulamasının yapıldığı dişin kendisi ile ilgili olanlardır. Bu ilk grubun ilk ihtimali  ise dişte yeni problemlerin peydahlanması olarak sayılabilir. Yeniden  gelişen bir diş çürüğü, oluşan bir diş çatlaması, diş eti problemi veya herhangibir  yerel enfeksiyon sonucu, yapılan kanal veya dolgu ile alakasız yeni bir  ağrı odağı oluşmaktadır... Bu ilk grubun ikinci ihtimali  ise, (ne yazık ki hastalarımız tarafından her zaman ilk planda  düşünülme eğiliminde olunan ihtimal! :)...) diş hekiminizde yapılan  dolgu/kanal tedavisinin teknik bir hata barındırıyor olabilmesidir. Yani  eğer dolguda mikroskopik boyutlarda da olsa bir yükseklik veya  karşısına gelen diş düzeyi ile dolgu yapılan diş yüzeyi arasındaki bir  şekil uyumsuzluğu, ya da kanal tedavisi için geçerli olmak üzere, diş  kanallarının tamamen enfeksiyondan ve enfeksiyon artığı materyallerden  ve de sinir uçlarından başarılı bir şekilde temizlenememiş olması  ihtimaller dahilindedir.

Bu olasılıklardan ikinci grup  ise; bu sayfanın biraz yukarısındaki "Diş ağrısı sebepleri? - Diş  hassasiyeti nedenleri?" konulu başlığın altındaki 4. paragrafında daha  ayrıntısı ile anlatıldığı üzere, "yansıyan ağrı"  problemi ile ilgili olanlardır. Yani, dolgu/kanal tedavisi uygulanmış  dişinizi ağrır gibi hissetmektesinizdir ancak, yakın çevrede bir başka  sorunlu diş, yapılan dolgu/kanal işleminden bağımsız olarak ancak sanki o  diş ağrırcasına bir rahatsızlık oluşturmaktadır.

Özetle, bu şekilde ağrıyan dişiniz ile ilgili sorununuzun en mantıklı çözümü, neredeyse tüm diğer ağız ve diş sağlığı problemlerinde ve yine neredeyse hayattaki tüm diğer problemlerimizde takip etmemiz gereken yoldan geçer :

Yani olmadık yere  strest çekmeyiniz; hem fiziksel hem psikolojik olarak bu sıkıntının  yarattığı rahatsızlığa boş yere katlanmayınız ve "bir diş hekimine muayene olunuz."  Sizin aylarca kara kara düşünüp, endişelenip sinirlenip üstüne bir de  ağrı çekeceğiniz bu probleminizin yanıtı, 30 saniyelik bir diş hekimi  muayenesi ve gerekiyorsa bir ekstra radyolojik tetkik ile kolayca cevap  bulacak ve ehil diş hekiminizin ellerinde aynı kolaylıkla müdahale  edilerek giderilecektir.